किन मलाई बाख्रा, सुँगुर र कुखुराको दानाबारे लेख्न मन लाग्यो ?

शम्भु पौडेल
सार्थक पशुपन्छी पालन परामर्श केन्द्र

पशुपन्छी पालनको क्षेत्रमा पशु चिकित्सक र पशु स्वास्थ प्राविधिकको सकारात्मक उपस्थितिले सिङ्गै पशुपालन र किसानको अस्तित्वलाई प्रभाव पारेको हुन्छ । जब यससग सबन्धित कार्य गर्दै गर्दा किसानलाई प्रयोग गर्दै अर्थको निम्ति पशुलाई जस्तो खाना दिए पनि हुन्छ भन्दै जब मैले किसानको फर्म जाँदा बाख्रा र सुँगुर अधिक रुपमा कुखुराको दाना प्रयोग देखेपछि यो लेख लेख्न मलाई जागरुक गरायो । मुख्यतया बाख्रा र सुगुरको पाचन प्रणाली र कुखुराको फरक रहेको हुन्छ । यसैमाथि ३ महिने सुइको प्रयोग पनि ज्यादा गरेको पाएँ ।

बाख्रा र सुँगुरमा कुखुराको दाना प्रयोग गर्दा हुने बेफाइदाहरूः

बाख्रा र सुँगुरका लागि कुखुराको दाना प्रयोग गर्न सिफारिस गरिँदैन किनभने यसले तिनीहरूको विशिष्ट पोषण आवश्यकताहरू पूरा गर्दैन र धेरै हानि हुनसक्छ ।

१. पोषण असन्तुलन
कुखुराको दाना कुखुरालाई चाहिने पोषक तत्व, भिटामिन र खनिजहरू समावेश गरी कुखुराको लागि विशेष गरी बनाइन्छ । बाख्रा र सुँगुरको विभिन्न आहार आवश्यकताहरू हुन्छन् र कुखुराको दानाबाट पर्याप्त पोषण प्राप्त नहुन सक्छ, जसले गर्दा कमीहरू हुन सक्छन्।

२. विषाक्तता जोखिम
कुखुराको दानामा प्रायः कोक्सीडियोस्ट्याट्स वा कुखुराका लागि सुरक्षित हुने औषधिहरू समावेश हुन्छन् तर बाख्रा र सुँगुरका लागि विषाक्त हुन सक्छन्। यी एडिटिभ्सले तिनीहरूको पाचनप्रणाली र समग्र स्वास्थ्यलाई हानि पुर्‍याउन सक्छ ।

३. अनुचित प्रोटीन र ऊर्जा स्तर
कुखुराको दानामा प्रोटिन उच्च हुन्छ, जुन कुखुराको लागि उपयुक्त हुन्छ तर बाख्रा र सुँगुरका लागि धेरै हुन सक्छ । अत्यधिक प्रोटिन सेवनले यी जनावरहरूमा मृगौला तनाव र अन्य स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ । कुखुराको दानामा रहेको ऊर्जा स्तरहरू कुखुराको लागि पनि समायोजन गरिन्छ र सुँगुर र बाख्राहरूको वृद्धि र मर्मत आवश्यकताहरूको लागि पर्याप्त ऊर्जा प्रदान गर्दैन ।

४. पाचन समस्याहरूको जोखिम
कुखुराको दानाको संरचना (जस्तै, उच्च क्याल्सियम स्तर) ले बाख्रा र सुँगुरहरूको पाचन प्रणालीलाई बिग्रन सक्छ, सम्भावित रूपमा ब्लोटिंग, पखाला, वा अन्य ग्यास्ट्रोइंटेस्टाइनल समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ ।

५. लागत अक्षमता
कुखुराको दाना विशेष गरी बाख्रा वा सुँगुरका लागि बनाइएको दाना भन्दा महँगो हुन सक्छ, यसले यसलाई कम लागत प्रभावी विकल्प बनाउँछ ।

६. दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्याहरू
कुखुराको दानाको लामो समयसम्म प्रयोगले हड्डीको विकृति, कम वृद्धि दर, कमजोर प्रजनन, अपर्याप्त वा असन्तुलित पोषक तत्वहरूको कारण बाख्रा र सुँगुरहरूमा कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली जस्ता दीर्घकालीन समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ । बाख्रा र सुँगुरहरूको इष्टतम स्वास्थ्य र उत्पादकता सुनिश्चित गर्नका लागि डिजाइन गरिएको प्रजाति विशिष्ट फिड प्रयोग गर्नु उत्तम हुन्छ ।

…
(नमस्कार ! नेपालनाम्चा तपाईंको मिडिया साथी हो । र, nepalnamcha@gmail.com मा परिचय, फोटोसहित मनका अनेक कुरा, सबै कुरा पठाउनुहोला ।)